بزرگان سنتور نوازی

همه چیز درباره نواختن سنتور و ساخت آن

شنبه ۰۸ اردیبهشت ۰۳

نوازندگان و شیوه های نوازندگی سنتور

۱۱۲ بازديد

در ایران نخستین نمونه صوتی از ساز سنتور متعلق به محمدصادق خان نوازنده دوره قاجار است. پس از وی صدای ساز نوازندگانی چون حسن خان، علی اکبر شاهی و حبیب سماعی به ضبط رسید.

از دیگر نوازندگان سنتور می توان به نام ابوالحسن صبا اشاره کرد که سرشاخه جریان نوگرایی در این ساز محسوب می شود. متأسفانه از وی هیچ نمونه صوتی در دست نیست. ولی سبک و سیاق نوازندگی او را تا حدی می توان در کار شاگردان و پیروانش جست و جو کرد. حسین ملک، فرامرز پایور، داریوش ثقفی و رضا شفیعیان دنباله رو سبک صبا هستند. همچنین می توان از سعید ثابت شاگرد فرامرز پایور نام برد.

برخی نوازندگان سنتور مانند منصور صارمی، رضا ورزنده و مجید نجاهی نیز سبکی شخصی در پیش گرفتند و صداهای متفاوتی از این ساز استخراج کردند که پیش از ایشان شنیده نشده بود.

سنتور در دروه جدید با تجربه های متفاوت نوازندگی همراه شد که یک پای آن ها در سنت بود و پای دیگر در نوآوری های متناسب با آن. از سردمداران این جریان می توان به نام های پرویز مشکاتیان و پشنگ کامکار اشاره کرد.

از سویی دیگر جریان اصالت گرا با محوریت مجید کیانی شکل گرفت که سعی دارد شیوه سنتور نوازی قدما از جمله حبیب سماعی را احیا کند. در شیوه قدیمی سنتور نوازی، نوازنده بر روی زمین می نشیند و سنتور نیز با ارتفاع کمی از سطح زمین روبروی نوازنده قرار دارد ولی در شیوه جدید، نوازنده هم خود روی صندلی می نشیند و هم سنتورش را روی میزی قرار می دهد تا بتواند بر آن مسلط باشد. علاوه بر این نوازندگی به شیوه قدما همواره با مضراب های بدون نمد انجام می گیرد.

سنتور در بین خانم ها بیشتر از سایر سازهای ایرانی طرفدار دارد. به همین دلیل نوازندگان مطرحی از بانوان نیز در حال حاضر به فعالیت مشغول اند که از میان شاخص ترین ایشان می توان از ارفع اطرایی، آذر هاشمی و سوسن اصلانی نام برد.

سنتور همانند سایر سازهای جهان، ویژگی های منحصر به فردی در نوازندگی دارد. همچنین برخی قابلیت های مشترک با سایر سازهای ایرانی را هم دارد. از تکنیک های قابل اجرا بر روی این ساز می توان به مضراب ریز، تک ریز، دراب، چنگانه (آرپژ)، تریل، زیر و بم نوازی همزمان و پاساژهای تند اشاره کرد. در سال های اخیر تعداد نوازندگان چیره دست سنتور افزایش چشمگیری یافته است. برای نمونه می توان به نام های هنرمندانی چون رضا شفیعیان، محمد جلیل عندلیبی، مسعود شناسا، علی تحریری، جواد بطحایی، جاوید افسری راد، حسین پرنیا، محمد جواد ضرابیان، بهناز ذاکری، بهنام مناهجی، پژمان آذرمینا، مسیح افقه، سیامک آقایی، علیرضا جواهری، مهدی ستایشگر، پژمان طاهری، ساسان رسولی، محمد آذری، مجید اخشابی، پویا سرایی، سامان ضرابی، امیر عباس ستایشگر، رضا مهدوی، آریا محافظ، روزبه رحیمی، بشیر فرامرزی، نسترن هاشمی، علی بهرامی فرد، مازیار جلالی، مجید خسروی، بابک ربوخه، محسن عباس آبادی، محمد جواد بشارتی، امید مصطفی پور، بهمن بهمرام، رامین صفایی، وحید موسوی، احمد رضاخواه و ... اشاره کرد.

تاریخچه سنتور و معرفی نوازندگان معروف

۱۰۴ بازديد

طی شواهد موجود در تاریخ، ساز سنتور اصالتی ایرانی دارد. اثبات این موضوع را می‌توان در سنگ نگاره‌های اقوام قدیمی ایران یعنی آشوریان و بابلی‌ها مشاهده کرد. در این نقاشی‌ها، در دست نوازندگان سازی همانند سنتور به چشم می‌خورد. در حقیقت سنتور از ابتدا و سال‌ها پیش از ظهور اسلام، در ایران وجود داشته که در آن زمان آن را کونار می‌نامیدند. پس از ظهور اسلام، عبد القادر مراغه‌ای سازی به نام طوفان را معرفی کرد که ساختاری شبیه به سنتور امروزی دارد. البته در طوفان برای هر صدا تنها یک سیم بسته می‌‍شد و کوک ساز نیز به وسیله جابه‌‍جایی خرک‌ها انجام می‌‍شد.
دست نوشته‌های قدیمی چینی، منشا ورود ساز سنتور به این کشور را فارس دانسته و بیان می‌کنند سنتور از طریق دریا به چین وارد شده‌است. گفتنی است سنتور که در چین با نام یان کین شناخته می‌شود، امروز یکی از سازهای ملی این سرزمین به حساب می‌رود.
سنتور در اوایل قرون وسطی به اروپا راه پیدا کرد و در طی روند تکامل خود توسط موسیقی‌دانان اروپایی، منجر به ساخت ساز پیانو شد. سازی که امروز به عنوان مادر سازها می‌شناسیم و همچنان از محبوب‌ترین سازهای جهان به شمار می‌رود.
در عصر حاضر، صدای ساز سنتور  در نقاط مختلف جهان شنیده می‌شود. سنتور یا سازهایی مشابه با آن امروزه در کشورهای همسایه ایران مانند عراق، ترکیه، سوریه، پاکستان، تاجیکستان و کشورهایی با پیشینه تاریخی مشترک با ایران مانند هند، مصر و یونان و همچنین آن سوی مشرق زمین مانند چین، ویتنام، کره و دیگر کشورهای آسیای میانه نواخته می‌شود.
آنچه که ما امروز به نام سنتور در اختیار داریم، سازی است که از دوران قاجار، یعنی حدود صد و پنجاه سال پیش تا کنون در اختیار نوازندگان ایرانی قرار دارد. در واقع اولین سنتورهای به جامانده از دوران قاجار، متعلق به محمد صادق خان است که شکل و ساختاری شبیه به سنتورهای امروزی دارد.
گفتنی است که ساز سنتور در اواخر دوره‌ی قاجار تقریبا رو به فراموشی گذارده شده‌بود و افراد معدودی در این دوره تاریخی به نواختن سنتور مشغول بودند، علاوه بر این ساخت و آموزش این ساز نیز رو به نابودی بود.
در طول تاریخ این مرز و بوم افراد نامداری همچون ابونصر فارابی و ابن سینا در کتاب‌های خود از این ساز یاد کرده‌اند، حتی عده‌ای ساخت سنتور را به ابونصر فارابی نسبت می‌دهند.

معرفی بزرگان سنتور

۱۶۹ بازديد

مقدمه:

افرادی که با سنتور آشنایی دارند می دانند که نوازندگی سنتور با دو چوب نازک که به آن‌ها «مضراب» گفته می‌شود، انجام می‌شود. سنتورسازی است که اگر نوازنده بر آن چیره شود، می‌تواند با آن کارهای زیبا و ماندگاری بیافریند. این ساز به خوبی توانایی تک نوازی و هم نوازی را دارا می‌باشد. شما هنردوستان ساز سنتور می توانید در خلوت خود اجراهای بی نظیری را با این ساز عرفانی بنوازید و آنرا به دیگران تقدیم کنید و همچنین در ترویج فرهنگ موسیقی ایرانی نقش آفرینی کنید.